Τι θα μπορούσε να περιμένει κανείς από ένα άρθρο με αυτό τον τίτλο το οποίο φιλοξενείται σε μια σελίδα αποκλειστικά για τον σκύλο;
Τι το «νέο» μπορεί να γράφει παρακάτω, ποια η «πρωτότυπη» θέση;
…και όμως τα τελευταία χρόνια επιταχύνεται ραγδαία η απομάκρυνση από την ουσία αυτής της φράσης. Ο σκύλος, ολοένα και περισσότερο, ολοένα και ταχύτερα γίνεται «άνθρωπος».
Οι σκύλοι, με τα αγελαία τους ένστικτα, την κοινωνική τους συμπεριφορά και την εκπαιδευσιμότητα τους, έχουν φτάσει να είναι με διαφορά το πιο «ανθρωπομορφισμένο» ζώο (κατοικίδιο), σαν μέλος της οικογένειας, σαν ο καλύτερος φίλος ή σαν «το τετράποδο μωρό μας».
Στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας και στην πορεία της σχέσης του ανθρώπου με τον σκύλο, θα βρούμε πολλά βιβλία, πολλές γραφές, πολλές κινηματογραφικές ταινίες, μα και πολλές μαρτυρίες που αναφέρονται στην «αγάπη του σκύλου» και εξυμνούν την «αγάπη του σκύλου». Τι σημαίνει να αγαπάς και να αγαπιέσαι από ένα σκύλο, τι σημαίνει να έχεις ή να ζεις με σκύλο.
Σήμερα έχουμε φτάσει στο σημείο όπου «το σκυλομωρό μας», αυτή η «ψυχούλα» έχει gourmet γεύματα, φοράει επώνυμα ρουχαλάκια και αξεσουάρ, κοιμάται σε ορθοπεδικά στρωματάκια, δέχεται πανάκριβες θεραπείες και του γίνονται πάρτι γενεθλίων και Χριστουγεννιάτικα δώρα.
Παρόλο, όμως, που φαινομενικά δείχνουμε να κάνουμε ότι περνά από το χέρι μας για να διατηρούμε τα σκυλιά μας ευτυχισμένα, στην ουσία υπονομεύουμε και αδιαφορούμε για αυτό που πραγματικά χρειάζονται οι σκύλοι. Παρόλη την «αγάπη», τις αγορές, τα χάδια, την εκπαίδευση, τις διαμαρτυρίες για τα δικαιώματα του, τις κατάρες σε όσους τους κάνουν κακό και τα χιλιάδες like σε «αγαπησιάρικες» και γεμάτες «ευαισθησία» δημοσιεύσεις στα social media, ποτέ δεν αναρωτηθήκαμε αν όλα αυτά… Όλος αυτός ο ανθρωπομορφισμός είναι περισσότερο πρόβλημα παρά προνόμιο.
Τα σκυλιά δεν είναι παιδιά. Τα σκυλιά δεν είναι άνθρωποι. Παρουσιάζουμε όμως, ως κοινωνία, μια απελπισμένη ανάγκη να πλησιάζουμε κάθε σκυλίσια συμπεριφορά, κάθε τι σκυλίσιο και να το μεταφράζουμε «καθ’ ομοίωση».
Στο παραπάνω βίντεο που χαρακτηρίζεται και ως «σπαρακτικό» χιλιάδες ή και εκατομμύρια άνθρωποι (μια που έγινε viral) είδαν στον σκύλο κάποια ή κάποιες συμπεριφορές που πραγματικά, όσες φορές και αν είδα το βίντεο αδυνατώ να διακρίνω.
Η ανάγκη να χαρακτηρίζουμε τα σκυλιά με ανθρώπινα κριτήρια, να τα «ανθρωποποιούμε» ξεκινά από την άγνοια μας, την έλλειψη φαντασίας μας μα συγχρόνως και την έλλειψη κοινής λογικής.
Ως άνθρωποι που ελέγχουμε το πεδίο της κρίσης, αδυνατούμε να επιδείξουμε την ταπεινότητα που απαιτείται για να αποδεχθούμε αυτό που δεν μπορούμε να καταλάβουμε, αυτό που δεν συμφωνεί με αυτά που γνωρίζουμε, αυτό που δεν γνωρίζουμε.
Ίσως αυτό που πρέπει να αναζητούμε στο σκύλο και αυτό που πρέπει να εκτιμούμε είναι το πόσο ζώο είναι και όχι πόσο άνθρωπος.
Διαβάζοντας περιοδικά ή ιστοσελίδες με θέμα τον σκύλο θα συναντήσουμε πολύ συχνά την λέξη «σκυλογονιός». Θα δούμε πολλούς να λένε πως τα σκυλιά τους είναι «τα παιδιά τους» και πολλοί «σκυλογονιοί» θα υποστηρίξουν πως το να έχεις σκύλο είναι σαν να έχεις παιδί.
Στα social media θα βρούμε πολλές δημοσιεύσεις που συνοδεύονται από φωτογραφίες ή βίντεο και μιλούν για σκυλιά που δακρύζουν, για σκυλιά που πενθούν, για σκυλιά που αποχαιρετούν τον «ανθρωπογονιό» τους που πεθαίνει.
Υπάρχει η ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι τα σκυλιά μας δίνουν «ανιδιοτελή αγάπη» και μας είναι πιστά χωρίς να μας κρίνουν. Επαινούμε τα σκυλιά διότι είναι ανίκανα να πράξουν ως «κακοί άνθρωποι» και αυτό είναι απλά μια μεγάλη ανοησία.
Μετατρέπουμε ένα ζώο σε μια ιδεατή ανθρώπινη ύπαρξη που τείνει προς το Θείο, μια εξιδανικευμένη εικόνα του εαυτού μας, της ύπαρξης μας και προσπαθούμε να ανελιχθούμε ηθικά και κοινωνικά «πατρονάροντας» το και «κανακεύοντας» το.
Σαν συνέπεια ο άνθρωπος και οι ανθρώπινες σχέσεις καλούνται να συγκριθούν με (φανταστικά) πλάσματα που διαθέτουν ακλόνητη πίστη, αμνησικακία, εμπιστοσύνη, αθωότητα και πάνω από όλα, αγάπη.
Οι σκύλοι παρουσιάζονται σαν «ηθικά ανώτερα» πλάσματα διότι δεν κλέβουν, δεν ξεκινούν πολέμους, δεν κρίνουν αρνητικά κάποιον για την εμφάνιση του (!).
Υπάρχουν άνθρωποι που υποστηρίζουν σοβαρά πως δεν εμπιστεύονται ανθρώπους που δεν έχουν ζώα ή δεν «αγαπούν» τα σκυλιά. Πόσο θλιβερά όμοιο είναι αυτό με τους θεοσεβούμενους που λένε ότι δεν εμπιστεύονται αλλόθρησκους και άπιστους.
Μα ο σκύλος είναι περισσότερο ένα «φυσικό» πλάσμα και όχι ηθικό.
Την «αγάπη» και όλα τα ηθικά και συναισθηματικά που καταλογίζουμε στον σκύλο θα πρέπει να τα εξετάζουμε και να τα σκεφτόμαστε όχι σύμφωνα με τα δικά μας συναισθήματα, μα με το πως ο σκύλος σκέφτεται και κατανοεί. Διότι και σκέφτεται και κατανοεί.
Η συμβίωση με τον σκύλο είναι μια συνεργατική διεργασία. Είναι μια διαδικασία η οποία πρέπει να προκύπτει και να διέπεται από σεβασμό και αφοσίωση στον σκύλο, τον χαρακτήρα του και τις διανοητικές του ικανότητες και όχι από την ανάγκη μας να μετατρέψουμε τους σκύλους σε ανθρώπους και ακόμα χειρότερα, να τους καθιστούμε υπεύθυνους για την «συναισθηματική μας ευεξία» και «ανόρθωση».
Σε όλο το φάσμα της ζωής του σκύλου με τον άνθρωπο ο ανθρωπομορφισμός και η «αγάπη» αντικαθιστούν ολοένα και περισσότερο τον σεβασμό, την αυτοσυγκράτηση και την αφοσίωση και η σχέση μας με τον σκύλο γίνεται όλο και πιο «δραματική» αντί ουσιώδης.
Υπογραμμίζοντας άλλο ένα σημείο αυτής της σχέσης, τα σκυλιά που εκπαιδεύονται για κάποιο σκοπό αποκαλούνται από τους ανθρώπους «στρατιώτες», «αστυνομικοί», «αθλητές», «διασώστες», «θεραπευτές», «ήρωες». Μα ο σκύλος της αστυνομίας δεν έχει καμία γνώση και άποψη για τον νόμο. Ο σκύλος του στρατού δεν γνωρίζει την έννοια του πολέμου, της πατρίδας ή της τρομοκρατίας. Σίγουρα κανένας από τους δύο δεν γνωρίζει πως είναι πολύ πιθανό να χάσει την ζωή του στα επόμενα λεπτά.
Φτάνοντας σε άλλη μια υπερβολή ανθρωπομορφισμού βλέπουμε κηδείες αυτών των σκύλων, όπου αποδίδονται τιμές με αυτοκινητοπομπές, με πυροβολισμούς και άλλα παρόμοια.
Βλέπουμε φέρετρα καλυμμένα με σημαίες και παρασημοφορήσεις. Γίνονται ακόμα και τελετές, με τον ιερέα να απαγγέλει από το Ευαγγέλιο και να κατατίθενται στεφάνια και λουλούδια μπροστά από μια φωτογραφία του σκύλου που έχει πεθάνει. Όλα αυτά για ένα ζώο που ποτέ δεν κατάλαβε τους λόγους για τους οποίους πέθανε, που πολύ πιθανά δεν θα επέλεγε να πεθάνει για αυτούς και που δεν είχε καμία σχέση με θρησκείες, πατρίδες, κλπ.
Όλα αυτά για να δείξουμε πως σεβόμαστε και «υπέρ-αγαπάμε» ενώ ουσιαστικά συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.
Οι άνθρωποι φτάνουν σε σημείο να προσβάλλονται και να εξεγείρονται όταν έρχονται αντιμέτωποι με πιο φυσιολογικές αντιμετωπίσεις του σκύλου. Ακόμα και με πιο ευεργετικές και ουσιώδης όπως π.χ. η μη χρήση καλλυντικών στα σκυλιά, η νηστεία, η διατροφή με αποφάγια, ωμά και φρέσκα προϊόντα, μια σταθερή διόρθωση, κ.α.
Αυτοί που έχουν να προσφέρουν μόνο «κενά» συναισθήματα στο σκύλο προσβάλλονται και αντιδρούν σε αυτά σε σημείο που τα καταδικάζουν ως «σκληρά» ή ακόμα και ως «κακοποίηση».
Από την στιγμή που θα ακουστεί η λέξη «αγάπη» νομίζουμε ότι ξέρουμε τα πάντα που χρειάζεται ο σκύλος… «Μόνο αγάπη ζητούν»… «Αγάπη χρειάζονται και τίποτε άλλο»… Εκείνη την στιγμή ο σκύλος μετατρέπεται σε ένα απλό «βαρόμετρο της συναισθηματικής μας αξίας». Σε αυτές τις «σχέσεις» (που μόνο «σχέσεις» δεν μπορούν να χαρακτηριστούν) τα σκυλιά υπάρχουν μόνο για να τροφοδοτούν και να διατηρούν τις συνθήκες μιας αέναης και φαύλης γοητείας με το «εγώ» μας. Αν όμως αναλογιστούμε τα πραγματικά συναισθήματα που μοιράζονται ή πρέπει να μοιράζονται ο άνθρωπος και ο σκύλος, όπως ο αμοιβαίος σεβασμός, η σύνδεση, η γνώση και η αφοσίωση τότε η λέξη «αγάπη» απλά δεν είναι η κατάλληλη.
Το να συμπεριφερόμαστε στα σκυλιά σαν να είναι άνθρωποι ή παιδιά και το να μεταφράζουμε τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις τους «καθ’ εικόνα και ομοίωση» δική μας, απλά μας οδηγεί στο να παραβλέπουμε την μοναδικότητα τους και την πραγματική τους αξία.
Ο Σκύλος είναι... σκύλος
Τι το «νέο» μπορεί να γράφει παρακάτω, ποια η «πρωτότυπη» θέση;
…και όμως τα τελευταία χρόνια επιταχύνεται ραγδαία η απομάκρυνση από την ουσία αυτής της φράσης. Ο σκύλος, ολοένα και περισσότερο, ολοένα και ταχύτερα γίνεται «άνθρωπος».
Οι σκύλοι, με τα αγελαία τους ένστικτα, την κοινωνική τους συμπεριφορά και την εκπαιδευσιμότητα τους, έχουν φτάσει να είναι με διαφορά το πιο «ανθρωπομορφισμένο» ζώο (κατοικίδιο), σαν μέλος της οικογένειας, σαν ο καλύτερος φίλος ή σαν «το τετράποδο μωρό μας».
Στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας και στην πορεία της σχέσης του ανθρώπου με τον σκύλο, θα βρούμε πολλά βιβλία, πολλές γραφές, πολλές κινηματογραφικές ταινίες, μα και πολλές μαρτυρίες που αναφέρονται στην «αγάπη του σκύλου» και εξυμνούν την «αγάπη του σκύλου». Τι σημαίνει να αγαπάς και να αγαπιέσαι από ένα σκύλο, τι σημαίνει να έχεις ή να ζεις με σκύλο.
Σήμερα έχουμε φτάσει στο σημείο όπου «το σκυλομωρό μας», αυτή η «ψυχούλα» έχει gourmet γεύματα, φοράει επώνυμα ρουχαλάκια και αξεσουάρ, κοιμάται σε ορθοπεδικά στρωματάκια, δέχεται πανάκριβες θεραπείες και του γίνονται πάρτι γενεθλίων και Χριστουγεννιάτικα δώρα.
Παρόλο, όμως, που φαινομενικά δείχνουμε να κάνουμε ότι περνά από το χέρι μας για να διατηρούμε τα σκυλιά μας ευτυχισμένα, στην ουσία υπονομεύουμε και αδιαφορούμε για αυτό που πραγματικά χρειάζονται οι σκύλοι. Παρόλη την «αγάπη», τις αγορές, τα χάδια, την εκπαίδευση, τις διαμαρτυρίες για τα δικαιώματα του, τις κατάρες σε όσους τους κάνουν κακό και τα χιλιάδες like σε «αγαπησιάρικες» και γεμάτες «ευαισθησία» δημοσιεύσεις στα social media, ποτέ δεν αναρωτηθήκαμε αν όλα αυτά… Όλος αυτός ο ανθρωπομορφισμός είναι περισσότερο πρόβλημα παρά προνόμιο.
Τα σκυλιά δεν είναι παιδιά. Τα σκυλιά δεν είναι άνθρωποι. Παρουσιάζουμε όμως, ως κοινωνία, μια απελπισμένη ανάγκη να πλησιάζουμε κάθε σκυλίσια συμπεριφορά, κάθε τι σκυλίσιο και να το μεταφράζουμε «καθ’ ομοίωση».
Στο παραπάνω βίντεο που χαρακτηρίζεται και ως «σπαρακτικό» χιλιάδες ή και εκατομμύρια άνθρωποι (μια που έγινε viral) είδαν στον σκύλο κάποια ή κάποιες συμπεριφορές που πραγματικά, όσες φορές και αν είδα το βίντεο αδυνατώ να διακρίνω.
Η ανάγκη να χαρακτηρίζουμε τα σκυλιά με ανθρώπινα κριτήρια, να τα «ανθρωποποιούμε» ξεκινά από την άγνοια μας, την έλλειψη φαντασίας μας μα συγχρόνως και την έλλειψη κοινής λογικής.
Ως άνθρωποι που ελέγχουμε το πεδίο της κρίσης, αδυνατούμε να επιδείξουμε την ταπεινότητα που απαιτείται για να αποδεχθούμε αυτό που δεν μπορούμε να καταλάβουμε, αυτό που δεν συμφωνεί με αυτά που γνωρίζουμε, αυτό που δεν γνωρίζουμε.
Ίσως αυτό που πρέπει να αναζητούμε στο σκύλο και αυτό που πρέπει να εκτιμούμε είναι το πόσο ζώο είναι και όχι πόσο άνθρωπος.
Διαβάζοντας περιοδικά ή ιστοσελίδες με θέμα τον σκύλο θα συναντήσουμε πολύ συχνά την λέξη «σκυλογονιός». Θα δούμε πολλούς να λένε πως τα σκυλιά τους είναι «τα παιδιά τους» και πολλοί «σκυλογονιοί» θα υποστηρίξουν πως το να έχεις σκύλο είναι σαν να έχεις παιδί.
Στα social media θα βρούμε πολλές δημοσιεύσεις που συνοδεύονται από φωτογραφίες ή βίντεο και μιλούν για σκυλιά που δακρύζουν, για σκυλιά που πενθούν, για σκυλιά που αποχαιρετούν τον «ανθρωπογονιό» τους που πεθαίνει.
Υπάρχει η ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι τα σκυλιά μας δίνουν «ανιδιοτελή αγάπη» και μας είναι πιστά χωρίς να μας κρίνουν. Επαινούμε τα σκυλιά διότι είναι ανίκανα να πράξουν ως «κακοί άνθρωποι» και αυτό είναι απλά μια μεγάλη ανοησία.
Μετατρέπουμε ένα ζώο σε μια ιδεατή ανθρώπινη ύπαρξη που τείνει προς το Θείο, μια εξιδανικευμένη εικόνα του εαυτού μας, της ύπαρξης μας και προσπαθούμε να ανελιχθούμε ηθικά και κοινωνικά «πατρονάροντας» το και «κανακεύοντας» το.
Σαν συνέπεια ο άνθρωπος και οι ανθρώπινες σχέσεις καλούνται να συγκριθούν με (φανταστικά) πλάσματα που διαθέτουν ακλόνητη πίστη, αμνησικακία, εμπιστοσύνη, αθωότητα και πάνω από όλα, αγάπη.
Οι σκύλοι παρουσιάζονται σαν «ηθικά ανώτερα» πλάσματα διότι δεν κλέβουν, δεν ξεκινούν πολέμους, δεν κρίνουν αρνητικά κάποιον για την εμφάνιση του (!).
Υπάρχουν άνθρωποι που υποστηρίζουν σοβαρά πως δεν εμπιστεύονται ανθρώπους που δεν έχουν ζώα ή δεν «αγαπούν» τα σκυλιά. Πόσο θλιβερά όμοιο είναι αυτό με τους θεοσεβούμενους που λένε ότι δεν εμπιστεύονται αλλόθρησκους και άπιστους.
Μα ο σκύλος είναι περισσότερο ένα «φυσικό» πλάσμα και όχι ηθικό.
Την «αγάπη» και όλα τα ηθικά και συναισθηματικά που καταλογίζουμε στον σκύλο θα πρέπει να τα εξετάζουμε και να τα σκεφτόμαστε όχι σύμφωνα με τα δικά μας συναισθήματα, μα με το πως ο σκύλος σκέφτεται και κατανοεί. Διότι και σκέφτεται και κατανοεί.
Η συμβίωση με τον σκύλο είναι μια συνεργατική διεργασία. Είναι μια διαδικασία η οποία πρέπει να προκύπτει και να διέπεται από σεβασμό και αφοσίωση στον σκύλο, τον χαρακτήρα του και τις διανοητικές του ικανότητες και όχι από την ανάγκη μας να μετατρέψουμε τους σκύλους σε ανθρώπους και ακόμα χειρότερα, να τους καθιστούμε υπεύθυνους για την «συναισθηματική μας ευεξία» και «ανόρθωση».
Σε όλο το φάσμα της ζωής του σκύλου με τον άνθρωπο ο ανθρωπομορφισμός και η «αγάπη» αντικαθιστούν ολοένα και περισσότερο τον σεβασμό, την αυτοσυγκράτηση και την αφοσίωση και η σχέση μας με τον σκύλο γίνεται όλο και πιο «δραματική» αντί ουσιώδης.
Υπογραμμίζοντας άλλο ένα σημείο αυτής της σχέσης, τα σκυλιά που εκπαιδεύονται για κάποιο σκοπό αποκαλούνται από τους ανθρώπους «στρατιώτες», «αστυνομικοί», «αθλητές», «διασώστες», «θεραπευτές», «ήρωες». Μα ο σκύλος της αστυνομίας δεν έχει καμία γνώση και άποψη για τον νόμο. Ο σκύλος του στρατού δεν γνωρίζει την έννοια του πολέμου, της πατρίδας ή της τρομοκρατίας. Σίγουρα κανένας από τους δύο δεν γνωρίζει πως είναι πολύ πιθανό να χάσει την ζωή του στα επόμενα λεπτά.
Φτάνοντας σε άλλη μια υπερβολή ανθρωπομορφισμού βλέπουμε κηδείες αυτών των σκύλων, όπου αποδίδονται τιμές με αυτοκινητοπομπές, με πυροβολισμούς και άλλα παρόμοια.
Βλέπουμε φέρετρα καλυμμένα με σημαίες και παρασημοφορήσεις. Γίνονται ακόμα και τελετές, με τον ιερέα να απαγγέλει από το Ευαγγέλιο και να κατατίθενται στεφάνια και λουλούδια μπροστά από μια φωτογραφία του σκύλου που έχει πεθάνει. Όλα αυτά για ένα ζώο που ποτέ δεν κατάλαβε τους λόγους για τους οποίους πέθανε, που πολύ πιθανά δεν θα επέλεγε να πεθάνει για αυτούς και που δεν είχε καμία σχέση με θρησκείες, πατρίδες, κλπ.
Όλα αυτά για να δείξουμε πως σεβόμαστε και «υπέρ-αγαπάμε» ενώ ουσιαστικά συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.
Οι άνθρωποι φτάνουν σε σημείο να προσβάλλονται και να εξεγείρονται όταν έρχονται αντιμέτωποι με πιο φυσιολογικές αντιμετωπίσεις του σκύλου. Ακόμα και με πιο ευεργετικές και ουσιώδης όπως π.χ. η μη χρήση καλλυντικών στα σκυλιά, η νηστεία, η διατροφή με αποφάγια, ωμά και φρέσκα προϊόντα, μια σταθερή διόρθωση, κ.α.
Αυτοί που έχουν να προσφέρουν μόνο «κενά» συναισθήματα στο σκύλο προσβάλλονται και αντιδρούν σε αυτά σε σημείο που τα καταδικάζουν ως «σκληρά» ή ακόμα και ως «κακοποίηση».
Από την στιγμή που θα ακουστεί η λέξη «αγάπη» νομίζουμε ότι ξέρουμε τα πάντα που χρειάζεται ο σκύλος… «Μόνο αγάπη ζητούν»… «Αγάπη χρειάζονται και τίποτε άλλο»… Εκείνη την στιγμή ο σκύλος μετατρέπεται σε ένα απλό «βαρόμετρο της συναισθηματικής μας αξίας». Σε αυτές τις «σχέσεις» (που μόνο «σχέσεις» δεν μπορούν να χαρακτηριστούν) τα σκυλιά υπάρχουν μόνο για να τροφοδοτούν και να διατηρούν τις συνθήκες μιας αέναης και φαύλης γοητείας με το «εγώ» μας. Αν όμως αναλογιστούμε τα πραγματικά συναισθήματα που μοιράζονται ή πρέπει να μοιράζονται ο άνθρωπος και ο σκύλος, όπως ο αμοιβαίος σεβασμός, η σύνδεση, η γνώση και η αφοσίωση τότε η λέξη «αγάπη» απλά δεν είναι η κατάλληλη.
Το να συμπεριφερόμαστε στα σκυλιά σαν να είναι άνθρωποι ή παιδιά και το να μεταφράζουμε τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις τους «καθ’ εικόνα και ομοίωση» δική μας, απλά μας οδηγεί στο να παραβλέπουμε την μοναδικότητα τους και την πραγματική τους αξία.
Ο Σκύλος είναι... σκύλος
