Όλοι μας έχουμε βρεθεί να διαβάζουμε για τις ιστορίες φυλών σκύλων που κρατούν από τα βάθη του χρόνου, από την Αναγέννηση, από τα αρχαία χρόνια ή ακόμα και από την εποχή του λίθου και του ανθρώπου των σπηλαίων. Επίσης, οι περισσότεροι έχουμε αφεθεί να μας παρασύρουν στην γοητεία τους αυτές οι ιστορίες, ιδιαίτερα αν αυτές έχουν να κάνουν με την φυλή σκύλου που έχουμε στα χέρια μας. Φυλές που μένουν αναλλοίωτες ή που διατηρούνται σχεδόν ίδιες “για χιλιάδες χρόνια”, φυλές που βρίσκονται σε γλυπτά σε αρχαίους ναούς, φυλές που απεικονίζονται σε πίνακες, σε αγγειογραφίες ή σε τοιχογραφίες. Έχουμε ακούσει πως “Αυτά τα σκυλιά συνόδευαν τον Μέγα Αλέξανδρο”, “Αυτά είναι τα σκυλιά του βασιλιά Πύρρου”, “Με αυτά τα σκυλιά προέλασε ο Αννίβας”, “Αυτά τα σκυλιά είχε ο Ρωμαϊκός στρατός” και πολλά παρόμοια.
Αυτές, οι πραγματικά πολύ ωραίες ιστορίες, εμπεριέχουν μέρος κάποιας ιστορικής αλήθειας, συνοδεύονται από κάποια λογικοφανή στοιχεία και επιχειρήματα αλλά δεν είναι τίποτε άλλο από ρομαντικοί μύθοι με στόχο την ρομαντική μας πλευρά και την ανάγκη μας να δώσουμε περισσότερη αξία και “βάρος” στην ενασχόληση μας με τον σκύλο. Αυτές οι ιστορίες ανεβάζουν τις “μετοχές” του καθαρόαιμου σκύλου μας, του σκύλου που κατέχουμε ή του σκύλου που εκτρέφουμε γιατί, διάολε, δε μπορεί σε ναούς, σε αγγεία, σε πίνακες ή ακόμα περισσότερο, στις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου να συμμετείχαν “κοπρίτες”!
Αν όμως θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς και κυρίως να χρησιμοποιήσουμε και λίγο την κοινή λογική, ακριβώς αυτό συνέβαινε. Δεν υπάρχει κανένας καθαρόαιμος σκύλος σε όλες αυτές τις απεικονίσεις και τις εξιστορήσεις και ναι, ο Μέγας Αλέξανδρος συνοδευόταν απλά από σκυλιά που μπορούσαν να φέρουν σε πέρας την όποια εργασία τους, το όποιο καθήκον είχαν. Σκυλιά που μπορούσαν να φυλάξουν και να οδηγήσουν τα κοπάδια, σκυλιά που μπορούσαν να φυλάξουν τα πολύτιμα αγαθά, σκυλιά που μπορούσαν να κυνηγήσουν και σκυλιά που μπορούσαν να εκφοβίσουν και να τρομοκρατήσουν περιστασιακούς ληστές ή τον εχθρό.
Μπορούμε να είμαστε απολύτως σίγουροι πως αυτά τα σκυλιά δεν μπορούσαν να αποτελούν “φυλή”, πολύ απλά διότι δεν υπήρχε καν η έννοια της φυλής ακόμα. Δεν υπήρχε η έννοια της επιλεκτικής εκτροφής, δεν υπήρχε η έννοια της καταγραφής προγόνων και χαρακτηριστικών, δεν υπήρχε τίποτα που να μπορεί να δικαιώσει αυτές τις ιστορίες. Αυτές οι έννοιες και αυτές οι ιδέες θα περνούσαν αιώνες για να κάνουν την εμφάνιση τους.
Οι άνθρωποι μέχρι και το πολύ πρόσφατο παρελθόν αναπαρήγαγαν τα σκυλιά με βάση την χρήση και με μοναδικό κριτήριο την ικανότητα στο όποιο καθήκον. Δεν έμπαιναν καν στην διαδικασία να κρατούν στοιχεία και γενεαλογικά δέντρα (pedigrees) πολύ απλά διότι όσα ήταν χρήσιμα έμεναν και αναπαράγονταν και όσα ήταν άχρηστα “εξαλείφονταν”. Η ιδέα της ομοιόμορφης εμφάνισης ερχόταν τελευταία, αν υπήρχε καν. Την ομοιομορφία την έδινε ο γεωγραφικός αποκλεισμός περιοχών και με αυτόν το τρόπο περιοχές δυσπρόσιτες και περισσότερο απομονωμένες εμφάνιζαν τύπους σκύλων με πιο ιδιαίτερα εξωτερικά χαρακτηριστικά, ενώ άλλες, με ευκολότερη προσβασιμότητα, εμφάνιζαν σκύλους που έμοιαζαν με των “γειτόνων” τους.
Αν ήταν χρήσιμος, λοιπόν, ο Τζακ θα έμενε, θα είχε την βασική φροντίδα και θα ζευγάρωνε με την Λίζα που θα έπρεπε να είναι, επίσης, χρήσιμη και τα κουτάβια τους θα είχαν αξία και προοπτική.
Καμία έννοια φυλής δεν υπήρχε λοιπόν μέχρι και τα μέσα του 1800 περίπου. Οποιαδήποτε ομοιότητα σημερινών φυλών με σκύλους πέρα από το 1800 είναι περισσότερο τυχαία και σίγουρα δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν “ιστορία της φυλής” μια που είναι, κατά πάσα πιθανότητα, “ιστορία πολλών φυλών” για την οποία δεν έχουμε επαρκή στοιχεία.
Εκεί στο δεύτερο μισό του 1800, λοιπόν, οι άνθρωποι άρχισαν να μπαίνουν στην διαδικασία διατήρησης βιβλίων και στοιχείων και την καταγραφή “γραμμών αίματος” για πολλά οικόσιτα ζώα, με πρώτα τα άλογα κούρσας και ακολούθως με τα σκυλιά, τις αγελάδες, τα γουρούνια, κ.α. Οι κτηνοτρόφοι είδαν ότι αυτή η διαδικασία ήταν πολύ χρήσιμη και μακροπρόθεσμα προσοδοφόρα μια που μπορούσαν να αυξάνουν την παραγωγική ικανότητα των ζώων τους μέσα από την επιλεκτική εκτροφή σύμφωνα με τα στοιχεία που τους έδινε η τήρηση γενεαλογίων. Τα σκυλιά δεν αποτελούσαν παραγωγικό ζώο και ζώο που μπορούσε να σου επιφέρει άμεσα εισόδημα, αλλά ήταν απλά ένα χρήσιμο εργαλείο. Έτσι, δεν ήταν οι αγρότες και ο απλός κόσμος που θέλησε να κρατήσει γενεαλόγια για τους σκύλους, αλλά οι πλούσιοι και ευγενείς που χρησιμοποιούσαν τους σκύλους για την διασκέδαση τους, κυρίως στο κυνήγι και ήθελαν να βελτιώσουν το “στοκ” τους και να υπερηφανευθούν στους ομοίους, αντίζηλους τους, ανταγωνιστές. Δεν άργησαν λοιπόν να ξεχωρίσουν οι φωλεοδύτες (terriers) από τα λαγωνικά, τα spaniels, οι δείκτες (pointers) και τα σκυλιά για μεγάλο θήραμα.
Βλέποντας τους άρχοντες και τους ευγενείς, ακολούθησε και ο λαός και κρατούσε στοιχεία και γενεαλόγια και για πιο “ποταπές” ασχολίες, όπως η φύλαξη κοπαδιών, η καταπολέμηση ποντικών και αρουραίων, η φύλαξη της φάρμας ή και τα “σπορ των φτωχών” στα οποία ενεπλάκονταν σκύλοι, οι διαφόρων ειδών μάχες (baitings).
Από αυτή την εποχή και μετά λοιπόν μπορούμε να μιλάμε για “φυλές” με την ορθή έννοια του όρου. Χωρίς κανενός είδους καταγραφή στοιχείων οποιαδήποτε νύξη σε φυλές είναι άτοπη, “άυλη” και μάλλον λανθασμένη.
Οι φυλές σήμερα στηρίζουν και αναπαράγουν την κληρονομιά τους με βάση την εμφάνιση και όχι την χρησιμότητα και την λειτουργία (form over function). Αυτή την συγκεκριμένη μορφή τους δεν θα μπορούσαν να την είχαν και να την διατηρήσουν χωρίς τήρηση γενεαλόγιων (pedigrees). Πιθανόν αυτός να είναι και ο λόγος πολλών θεμάτων που έχουνε να αντιμετωπίσουν σήμερα οι καθαρόαιμοι σκύλοι, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είναι λάθος η καταγραφή στοιχείων και η γνώση των γενεαλογικών στοιχείων. Η χρήση τους και ο στόχος είναι αυτός που χαρακτηρίζει το αποτέλεσμα.
Κάποιοι ίσως νιώσουν “αδικημένοι” που η φυλή τους δεν μπορεί να “καρπωθεί” ιστορία χιλιάδων χρόνων και ρίζες που φτάνουν μέχρι την εποχή των σπηλαίων, αλλά δεν πρέπει. Δεν πειράζει που “δεν είναι ράτσας” όλοι αυτοί οι σκύλοι του παρελθόντος, δεν πειράζει που δεν είναι γνήσιος απόγονος του Άργου ή του Λαίλαπα ο σκύλος που είναι κουλουριασμένος στα πόδια μου. Κανείς τους δεν χάνει σε αξία και κανείς τους δεν έχει ανάγκη μια πλασματική υπεραξία. Καλοί, γοητευτικοί και πιθανά χρήσιμοι οι μύθοι και τα μνημεία του παρελθόντος αλλά όχι με αυτόν τον τρόπο.
