Έπεσε στα χέρια μου ένα βιογραφικό βιβλίο Ο Φιλόσοφος και ο Λύκος, τού Mark Rowlands. Δέν τό διάβασα κανονικά αλλά τό ξεφύλλισα αρκετά. Είχε από μικρός σχέση μέ σκύλους μεγαλόσωμους. Τώρα είναι έγγαμος μέ δύο παιδιά, καθηγητής Φιλοσοφίας στό Μιάμι καί ξετυλλίγει τή ζωή του στό παρελθόν μέ ένα λύκο, τό Μπρένιν.
Στό βιβλίο του κάνει καί κάποιες φιλοσοφικές σκέψεις σχετικά με τή ζωή του καί μέ τό λύκο του.
Σέ κάποια συμφωνῶ σέ κάποια όχι, αλλά σέ μερικά που λέει γιά τούς σκύλους μιάς καί έχω «λυκόσκυλο» μού άρεσαν.
«...Έμεινα κατάπληκτος όταν έπεσε τό μάτι μου στήν εξής ἀγγελία: πωλοῦνται κουτάβια λύκου 96%».
«...εν πάσῃ περιπτώσει δέν φοβήθηκα ποτέ τούς σκύλους. Καί αυτή η άνεσι μεταφέρθηκε φυσικά καί στούς λύκους. Χαιρέτησα τό Γιούκον [πατέρα τού Μπρένιν] όπως θά έκανα άν ήταν μολοσσός. Χαλαρά καί φιλικά, αλλά μέ σεβασμό στό πρωτόκολλο. Ήταν ένας καλός λύκος, κοινωνικός καί γεμάτος αυτοπεποίθηση. Αλλά ακόμη καί με τά καλύτερα ζώα μπορεί νά γίνουν παρεξηγήσεις. Ο πιό συχνός λόγος γιά τόν οποίο μπορεί νά δαγκώση ο σκύλος -καί υποπτεύομαι ότι τό ίδιο ισχύει καί γιά τό λύκο- είναι νά χάση τήν οπτική επαφή μέ τό χέρι σου. Οι άνθρωποι απλώνουν τό χέρι τους πίσω απ᾽ τό κεφάλι του σκύλου γιά νά τόν χαϊδέψουν στό σβέρκο ή στό πίσω μέρος τού κεφαλιού. Καθώς ό σκύλος χάνει τό χέρι απο τό οπτικό του πεδίο, γίνεται νευρικός, υποπτεύεται ότι μπορεί νά τού επιτεθείς καί επομένως σέ δαγκώνει. Δαγκώνει απο φόβο. Άφησα λοιπόν τό Γιούκον νά μυρίση τό χέρι μου καί τόν χάιδεψα στό λαιμό καί στό στήθος γιά νά μέ συνηθίση. Γίναμε αμέσως φίλοι».
Αφού τόν πήρε στό σπίτι του κατέστρεφε τά πάντα γιά 15 λεπτά, ακολούθησε μιά βαθιά κατάθλιψι γιά 1-2 μέρες. Μετά συνήλθε.
«...καλυτέρεψε η διάθεσί του καί απο εκείνη τή στιγμή, ο πρώτος όρος τής συμβίωσής μας μού έγινε απολύτως ξεκάθαρος: δέν υπήρχε η παραμικρή περίπτωση νά μείνει μόνος του στό σπίτι... Έμαθα εκ τών υστέρων, ότι οι λύκοι βαριούνται πολύ εύκολα καί πολύ γρήγορα –δέν μπορείς νά τούς αφήσεις μόνους τους πάνω απο 30 δευτερόλεπτα... Τό συμπέρασμα ήταν ένα: όπου κι άν πήγαινα θά έπρεπε νά τόν παίρνω μαζί μου». Αφού τόν εκπαίδευσε στίς διακοπές τού καλοκαιριού τόν έπαιρνε μαζί του μέχρι καί στό αμφιθέατρο του Παν/μίου...
«Υπάρχει ή άποψι ότι οι λύκοι δέν έκπαιδεύονται. Λάθος. Μπορείς νά εκπαιδεύσεις οποιοδήποτε ζώο άν βρείς τήν κατάλληλη μέθοδο. Η μέθοδος είναι τό πρόβλημα. Πολλές μέθοδοι είναι ακατάλληλες γιά τούς λύκους, αλλά ἀπ᾽ ό,τι ξέρω μόνο μία είναι σωστή καί θεωρώ ότι η ίδια ισχύει γενικά καί γιά τούς σκύλους. Ίσως ή πιό διαδεδομένη παρεξήγηση στό ζήτημα τής εκπαιδεύσεως τών ζώων είναι ότι πρόκειται γιά σύγκρουση προσωπικοτήτων, γιά μία μάχη πού τήν κερδίζει όποιος έχει ισχυρότερη θέληση απο τόν άλλο. Δηλαδή, ότι ό κύριος τού σκύλου πρέπει νά τόν εξαναγκάση νά συμμορφωθή πρός τίς επιθυμίες του. Αυτό άλλωστε υποδηλώνει καί η έκφραση ῾τόν έχω σούζα᾽, πού χρησιμοποιούμε μεταφορικά καί γιά τούς ανθρώπους. Μέ αυτή τή λογική, η απροθυμία τού σκύλου νά συμμορφωθή θεωρείται προσωπική προσβολή πρός τόν ιδιοκτήτη του –προσβολή στόν ανδρισμό του (άλλωστε αυτή η νοοτροπία είναι κυρίως ανδρικό χαρακτηριστικό). Καί τότε, βέβαια, ο ιδιοκτήτης γίνεται κακός μέ τό σκύλο του... Άν προσπαθήσετε νά εκπαιδεύσετε μέ τέτοιο νοοτροπία έναν μεγάλο καί επιθετικό σκύλο, θά καταλήξετε νά έχετε έναν κακό σκύλο.
Τό αντίθετο λάθος είναι νά νομίζει κανείς ότι θά καταφέρει νά επιβληθή στό σκύλο του μέ τή μέθοδο τής δωροδοκίας. Οί άνθρωποι χρησιμοποιούν διάφορα μέσα επιβράβευσης. Κάποιοι μπουκώνουν τούς σκύλους τους μέ λιχουδιές γιά τό παραμικρό τους ῾κατόρθωμα᾽. Τό αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι ένας χοντρός σκύλος πού αρνείται νά υπακούση τόν κύριό του όταν υποπτεύεται ότι δέν θά ανταμειφθή, ή όταν τό απασχολεί κάτι άλλο εκείνη τή στιγμή πού τό θεωρεί πιό ενδιαφέρον (άλλος σκύλος, γάτα, δρομέας). Τό πιό συχνό όμως μέσο επιβράβευσης, όμως είναι οι βλακώδης καί επανανλαμβανόμενες εκφράσεις τύπου ῾μπράβο αγόρι μου᾽, ῾μά τί έξυπνο σκυλάκι είσαι εσύ!᾽. Μάλιστα αυτή η πολυλογία συνοδεύεται καί απο ένα τραβηγματάκι στό λουρί, τό οποίο υποτίθεται ότι θά βοηθήσει τό σκύλο νά εμπεδώση τό μήνυμα. Αυτός ἀκριβῶς είναι ο τρόπος γιά νά μήν εκπαιδευθή ποτέ ό μέσος σκύλος καί δέν έχει τήν παραμικρή δυνατότητα επιτυχίας αν εφαρμοσθή σέ οποιοδήποτε λύκο. Άν μιλάτε συνέχεια στό σκύλο σας καί τού ψιλοτραβάτε τό λουρί, δέν είναι αναγκασμένος νά σάς προσέξη. Γιά τήν ακρίβεια, δέν έχει κανένα λόγο νά δώση τήν παραμικρή σημασία στό τί κάνετε. Μπορεί νά συνεχίση νά κάνει ό,τι τού αρέσει γιατί είναι σίγουρος ότι θά τόν ενημερώνετε εσείς γιά τό τί συμβαίνει –καί μπορεί επιπλέον νά χρησιμοποιήση τήν πληροφορία όπως νομίζει.
Οἱ ἄνθρωποι πού θεωρούν ότι μπορούν νά εξαγοράσουν τήν υπακοή του σκύλου τους είναι αυτοί ακριβώς πού πιστεύουν ότι ό σκύλος τους θέλει πραγματικά νά κάνει αύτό ακριβώς πού θέλουν καί οι ίδιοι -τό ακούω συνεχώς αυτό τό τροπάρι. Νομίζουν ότι η βασική επιθυμία τού σκύλου είναι νά ευχαριστεί τόν κύριό του –καί άρα τό μόνο πού χρειάζεται είναι νά τού εξηγούν κάθε φορά τί ακριβώς θέλουν. Όλα αυτά βέβαια είναι ανοησίες... Τό κλειδί στήν εκπαίδευση τού σκύλου είναι να καταλάβει ότι δέν έχει άλλη επιλογή. Όχι επειδή έχασε τή μάχη γιά επικράτηση, αλλά επειδή τόν εκπαιδεύετε ήρεμα καί χωρίς ενοχές γιά νά κάνει αυτά πού είναι αναπόφευκτο νά γίνουν. Άν θεωρείς ότι πρόκειται γιά σύγκρουση θελήσεως, είναι σάν νά λές στό λύκο σου: ῾Θά κάνεις αυτό πού σού λέω -δέν έχεις επιλογή᾽. Άν θέλεις πραγματικά νά τόν εκπαιδεύσεις, τού λές ουσιαστικά: ῾Θά κάνεις αυτό πού επιβάλλει η κατάσταση –δέν υπάρχει εναλλακτική, γιατί αυτές είναι οι συνθήκες. Δέν καλείσαι νά ανταποκριθής στίς επιθυμίες μου αλλά στίς αντικειμενικές συνθήκες᾽. Μπορεί νά μήν τόν ανακουφίζει αυτή η τοποθέτηση τόν λύκο, αλλά βάζει τά πράγματα στή σωστή του θέση ώς πρός τόν εκπαιδευτή: δέν είναι εκφραστής μιάς αυθαίρετης εξουσίας πού εξαναγκάζει τό λύκο σέ υπακοή, αλλά διαμεσολαβεί ανάμεσα σ᾽ αυτόν καί τόν εξωτερικό κόσμο ώστε νά κάνει τό ζώο αυτό τό οποίο απαιτούν οι συνθήκες. Από όλα τα συστήματα εκπαίδευσης σκύλων, μόνο η μέθοδος Koehler ανάγει αυτή τή στάση σέ τέχνη».
Λέει ότι σέ κάποια σημεία αυτή η μέθοδος είναι ακραία πχ. άν σκάβει συνέχεια ο σκύλος στόν κήπο σου, γεμίζεις τό λάκκο με νερό καί χώνεις τό κεφάλι του μέσα...
«Άν όμως εξαιρέσετε τίς υπερβολές τού Koehler, θά διαπιστώσετε ότι η μέθοδός του στηρίζεται συνολικά σέ μιά πολύ απλή καί αποτελεσματική αρχή: ό σκύλος/λύκος σου πρέπει νά σέ παρακολουθεί. Τό κλειδί στήν εκπαίδευση τού Μπρένιν ήταν νά τόν κάνω νά μέ παρακολουθή καί νά τό πετύχω χωρίς εκνευρισμούς καί ενοχές... ώστε νά εναρμονίζει τή δική του συμπεριφορά μέ τή δική μου... Ο σκύλος τό κάνει αυθόρμητα. Τό λύκο πρέπει νά τόν πείσεις».
...Συνεχίζεται!
Στό βιβλίο του κάνει καί κάποιες φιλοσοφικές σκέψεις σχετικά με τή ζωή του καί μέ τό λύκο του.
Σέ κάποια συμφωνῶ σέ κάποια όχι, αλλά σέ μερικά που λέει γιά τούς σκύλους μιάς καί έχω «λυκόσκυλο» μού άρεσαν.
«...Έμεινα κατάπληκτος όταν έπεσε τό μάτι μου στήν εξής ἀγγελία: πωλοῦνται κουτάβια λύκου 96%».
«...εν πάσῃ περιπτώσει δέν φοβήθηκα ποτέ τούς σκύλους. Καί αυτή η άνεσι μεταφέρθηκε φυσικά καί στούς λύκους. Χαιρέτησα τό Γιούκον [πατέρα τού Μπρένιν] όπως θά έκανα άν ήταν μολοσσός. Χαλαρά καί φιλικά, αλλά μέ σεβασμό στό πρωτόκολλο. Ήταν ένας καλός λύκος, κοινωνικός καί γεμάτος αυτοπεποίθηση. Αλλά ακόμη καί με τά καλύτερα ζώα μπορεί νά γίνουν παρεξηγήσεις. Ο πιό συχνός λόγος γιά τόν οποίο μπορεί νά δαγκώση ο σκύλος -καί υποπτεύομαι ότι τό ίδιο ισχύει καί γιά τό λύκο- είναι νά χάση τήν οπτική επαφή μέ τό χέρι σου. Οι άνθρωποι απλώνουν τό χέρι τους πίσω απ᾽ τό κεφάλι του σκύλου γιά νά τόν χαϊδέψουν στό σβέρκο ή στό πίσω μέρος τού κεφαλιού. Καθώς ό σκύλος χάνει τό χέρι απο τό οπτικό του πεδίο, γίνεται νευρικός, υποπτεύεται ότι μπορεί νά τού επιτεθείς καί επομένως σέ δαγκώνει. Δαγκώνει απο φόβο. Άφησα λοιπόν τό Γιούκον νά μυρίση τό χέρι μου καί τόν χάιδεψα στό λαιμό καί στό στήθος γιά νά μέ συνηθίση. Γίναμε αμέσως φίλοι».
Αφού τόν πήρε στό σπίτι του κατέστρεφε τά πάντα γιά 15 λεπτά, ακολούθησε μιά βαθιά κατάθλιψι γιά 1-2 μέρες. Μετά συνήλθε.
«...καλυτέρεψε η διάθεσί του καί απο εκείνη τή στιγμή, ο πρώτος όρος τής συμβίωσής μας μού έγινε απολύτως ξεκάθαρος: δέν υπήρχε η παραμικρή περίπτωση νά μείνει μόνος του στό σπίτι... Έμαθα εκ τών υστέρων, ότι οι λύκοι βαριούνται πολύ εύκολα καί πολύ γρήγορα –δέν μπορείς νά τούς αφήσεις μόνους τους πάνω απο 30 δευτερόλεπτα... Τό συμπέρασμα ήταν ένα: όπου κι άν πήγαινα θά έπρεπε νά τόν παίρνω μαζί μου». Αφού τόν εκπαίδευσε στίς διακοπές τού καλοκαιριού τόν έπαιρνε μαζί του μέχρι καί στό αμφιθέατρο του Παν/μίου...
«Υπάρχει ή άποψι ότι οι λύκοι δέν έκπαιδεύονται. Λάθος. Μπορείς νά εκπαιδεύσεις οποιοδήποτε ζώο άν βρείς τήν κατάλληλη μέθοδο. Η μέθοδος είναι τό πρόβλημα. Πολλές μέθοδοι είναι ακατάλληλες γιά τούς λύκους, αλλά ἀπ᾽ ό,τι ξέρω μόνο μία είναι σωστή καί θεωρώ ότι η ίδια ισχύει γενικά καί γιά τούς σκύλους. Ίσως ή πιό διαδεδομένη παρεξήγηση στό ζήτημα τής εκπαιδεύσεως τών ζώων είναι ότι πρόκειται γιά σύγκρουση προσωπικοτήτων, γιά μία μάχη πού τήν κερδίζει όποιος έχει ισχυρότερη θέληση απο τόν άλλο. Δηλαδή, ότι ό κύριος τού σκύλου πρέπει νά τόν εξαναγκάση νά συμμορφωθή πρός τίς επιθυμίες του. Αυτό άλλωστε υποδηλώνει καί η έκφραση ῾τόν έχω σούζα᾽, πού χρησιμοποιούμε μεταφορικά καί γιά τούς ανθρώπους. Μέ αυτή τή λογική, η απροθυμία τού σκύλου νά συμμορφωθή θεωρείται προσωπική προσβολή πρός τόν ιδιοκτήτη του –προσβολή στόν ανδρισμό του (άλλωστε αυτή η νοοτροπία είναι κυρίως ανδρικό χαρακτηριστικό). Καί τότε, βέβαια, ο ιδιοκτήτης γίνεται κακός μέ τό σκύλο του... Άν προσπαθήσετε νά εκπαιδεύσετε μέ τέτοιο νοοτροπία έναν μεγάλο καί επιθετικό σκύλο, θά καταλήξετε νά έχετε έναν κακό σκύλο.
Τό αντίθετο λάθος είναι νά νομίζει κανείς ότι θά καταφέρει νά επιβληθή στό σκύλο του μέ τή μέθοδο τής δωροδοκίας. Οί άνθρωποι χρησιμοποιούν διάφορα μέσα επιβράβευσης. Κάποιοι μπουκώνουν τούς σκύλους τους μέ λιχουδιές γιά τό παραμικρό τους ῾κατόρθωμα᾽. Τό αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι ένας χοντρός σκύλος πού αρνείται νά υπακούση τόν κύριό του όταν υποπτεύεται ότι δέν θά ανταμειφθή, ή όταν τό απασχολεί κάτι άλλο εκείνη τή στιγμή πού τό θεωρεί πιό ενδιαφέρον (άλλος σκύλος, γάτα, δρομέας). Τό πιό συχνό όμως μέσο επιβράβευσης, όμως είναι οι βλακώδης καί επανανλαμβανόμενες εκφράσεις τύπου ῾μπράβο αγόρι μου᾽, ῾μά τί έξυπνο σκυλάκι είσαι εσύ!᾽. Μάλιστα αυτή η πολυλογία συνοδεύεται καί απο ένα τραβηγματάκι στό λουρί, τό οποίο υποτίθεται ότι θά βοηθήσει τό σκύλο νά εμπεδώση τό μήνυμα. Αυτός ἀκριβῶς είναι ο τρόπος γιά νά μήν εκπαιδευθή ποτέ ό μέσος σκύλος καί δέν έχει τήν παραμικρή δυνατότητα επιτυχίας αν εφαρμοσθή σέ οποιοδήποτε λύκο. Άν μιλάτε συνέχεια στό σκύλο σας καί τού ψιλοτραβάτε τό λουρί, δέν είναι αναγκασμένος νά σάς προσέξη. Γιά τήν ακρίβεια, δέν έχει κανένα λόγο νά δώση τήν παραμικρή σημασία στό τί κάνετε. Μπορεί νά συνεχίση νά κάνει ό,τι τού αρέσει γιατί είναι σίγουρος ότι θά τόν ενημερώνετε εσείς γιά τό τί συμβαίνει –καί μπορεί επιπλέον νά χρησιμοποιήση τήν πληροφορία όπως νομίζει.
Οἱ ἄνθρωποι πού θεωρούν ότι μπορούν νά εξαγοράσουν τήν υπακοή του σκύλου τους είναι αυτοί ακριβώς πού πιστεύουν ότι ό σκύλος τους θέλει πραγματικά νά κάνει αύτό ακριβώς πού θέλουν καί οι ίδιοι -τό ακούω συνεχώς αυτό τό τροπάρι. Νομίζουν ότι η βασική επιθυμία τού σκύλου είναι νά ευχαριστεί τόν κύριό του –καί άρα τό μόνο πού χρειάζεται είναι νά τού εξηγούν κάθε φορά τί ακριβώς θέλουν. Όλα αυτά βέβαια είναι ανοησίες... Τό κλειδί στήν εκπαίδευση τού σκύλου είναι να καταλάβει ότι δέν έχει άλλη επιλογή. Όχι επειδή έχασε τή μάχη γιά επικράτηση, αλλά επειδή τόν εκπαιδεύετε ήρεμα καί χωρίς ενοχές γιά νά κάνει αυτά πού είναι αναπόφευκτο νά γίνουν. Άν θεωρείς ότι πρόκειται γιά σύγκρουση θελήσεως, είναι σάν νά λές στό λύκο σου: ῾Θά κάνεις αυτό πού σού λέω -δέν έχεις επιλογή᾽. Άν θέλεις πραγματικά νά τόν εκπαιδεύσεις, τού λές ουσιαστικά: ῾Θά κάνεις αυτό πού επιβάλλει η κατάσταση –δέν υπάρχει εναλλακτική, γιατί αυτές είναι οι συνθήκες. Δέν καλείσαι νά ανταποκριθής στίς επιθυμίες μου αλλά στίς αντικειμενικές συνθήκες᾽. Μπορεί νά μήν τόν ανακουφίζει αυτή η τοποθέτηση τόν λύκο, αλλά βάζει τά πράγματα στή σωστή του θέση ώς πρός τόν εκπαιδευτή: δέν είναι εκφραστής μιάς αυθαίρετης εξουσίας πού εξαναγκάζει τό λύκο σέ υπακοή, αλλά διαμεσολαβεί ανάμεσα σ᾽ αυτόν καί τόν εξωτερικό κόσμο ώστε νά κάνει τό ζώο αυτό τό οποίο απαιτούν οι συνθήκες. Από όλα τα συστήματα εκπαίδευσης σκύλων, μόνο η μέθοδος Koehler ανάγει αυτή τή στάση σέ τέχνη».
Λέει ότι σέ κάποια σημεία αυτή η μέθοδος είναι ακραία πχ. άν σκάβει συνέχεια ο σκύλος στόν κήπο σου, γεμίζεις τό λάκκο με νερό καί χώνεις τό κεφάλι του μέσα...
«Άν όμως εξαιρέσετε τίς υπερβολές τού Koehler, θά διαπιστώσετε ότι η μέθοδός του στηρίζεται συνολικά σέ μιά πολύ απλή καί αποτελεσματική αρχή: ό σκύλος/λύκος σου πρέπει νά σέ παρακολουθεί. Τό κλειδί στήν εκπαίδευση τού Μπρένιν ήταν νά τόν κάνω νά μέ παρακολουθή καί νά τό πετύχω χωρίς εκνευρισμούς καί ενοχές... ώστε νά εναρμονίζει τή δική του συμπεριφορά μέ τή δική μου... Ο σκύλος τό κάνει αυθόρμητα. Τό λύκο πρέπει νά τόν πείσεις».
...Συνεχίζεται!
