Το παιχνίδι είναι μια σημαντική και πολυδιάστατη διαδικασία για την ζωή και εξέλιξη του σκύλου. Παρόλα αυτά όμως, δεν θα αποτελέσει το αντικείμενο του συγκεκριμένου άρθρου.
Στο “Παίζοντας με τον σκύλο” θα ασχοληθούμε με το «παιχνίδι» που εμείς παίζουμε χρησιμοποιώντας τον σκύλο σαν το «παιχνίδι» μας…Ο μικρός θεός και το πιο εύπλαστο δημιούργημα του!
Το ποσοστό που επηρεάσαμε και συνεχίζουμε να επηρεάζουμε την εμφάνιση του σκύλου είναι από τα πιο εύκολα που μπορούμε να παρατηρήσουμε. Πάνω από 400 φυλές σκύλων με πολύ διαφορετική μορφολογία και σίγουρα, στις περισσότερες των περιπτώσεων, αρκετά διαφοροποιημένη από αυτή του πρόγονου λύκου. Οι αλλαγές όμως που επιφέρουν οι «παρεμβολές» μας φτάνουν ακόμα παραπέρα.
Για πρώτη φορά επιστήμονες έδειξαν πως η επιλεκτική αναπαραγωγή του κατοικίδιου σκύλου αλλάζει και τον εγκέφαλο του σκύλου. Εμείς, παίζοντας με το σκύλο, δε το καταλάβαμε αυτό…
Ο εγκέφαλος πολλών βραχύρυγχων ή βραχυκέφαλων φυλών έχει «μετατοπιστεί», έχει «γυρίσει» σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και 15 μοίρες προς τα εμπρός, ταυτόχρονα με μια φανερή μετατόπιση της περιοχής του εγκεφάλου που ελέγχει την όσφρηση.
Οι μεγάλες διαφορές και μορφές που έχει το κρανίο του σκύλου από φυλή σε φυλή ή από τύπο σκύλου σε κάποιον άλλο τύπο, έχουν ένα «παρελθόν» περίπου 12.000 ετών επιλεκτικής αναπαραγωγής για συγκεκριμένες εργασίες και λειτουργίες ή απλά για μορφολογικά (αισθητικά) χαρακτηριστικά.
Οι ανακαλύψεις τόσο μεγάλων και δραματικών αλλαγών στον εγκέφαλο του σκύλου «γεννούν» άπειρα ερωτήματα για τον αντίκτυπο όλων αυτών των αλλαγών στην συμπεριφορά, τον χαρακτήρα και το ταμπεραμέντο του σκύλου.
Οι ερευνητές του πανεπιστημίου του New South Wales σε συνεργασία με άλλους από το πανεπιστήμιο του Sidney έχουν εκπονήσει σχετική και λεπτομερής μελέτη από το 2010.
Κανένα άλλο είδος ζώου δεν έχει «δεθεί» τόσο πολύ με τον άνθρωπο και κανένα άλλο ζώο δεν χαίρει τόσης «αγάπης» και «φροντίδας» από τον άνθρωπο. Ταυτόχρονα όμως, κανένα άλλο ζώο δεν έχει «ταλαιπωρηθεί» τόσο πολύ και δεν έχει δεχθεί τόσο δραματικές αλλαγές και παρεμβολές στην βιολογία του μέσω της αναπαραγωγής. Όλη αυτή η ποικιλότητα υποδηλώνει μια τρομερή «πλαστικότητα» στο γονιδίωμα του σκύλου.
«Έχουμε εντοπίσει πολλούς και ανεξάρτητους συσχετισμούς μεταξύ του σχήματος του κρανίου και του μεγέθους του με την μετατόπιση του εγκεφάλου και την θέση του οσφρητικού λοβού.
Όσο το κρανίο του σκύλου αλλάζει σχήμα και γίνεται πιο επίπεδο – σαν του Pug π.χ. – ο εγκέφαλος μετατοπίζεται προς τα εμπρός και ο οσφρητικός λοβός προς τα κάτω, στα χαμηλά επίπεδα του κρανίου.
Οι σκύλοι φαίνεται πως είναι αρκετά «δεκτικοί» στις ανθρώπινες παρεμβάσεις και τα αποτελέσματα της επιλεκτικής αναπαραγωγής έχουν άμεση «ανταπόκριση» στην ανατομία και φυσιολογία του σκύλου. Είναι εντυπωσιακό πως ο εγκέφαλος του σκύλου μπορεί να «αντέξει» και να προσαρμοστεί σε τόσο μεγάλες αλλαγές στο σχήμα και στο μέγεθος του κρανίου. Είναι κάτι που δεν έχει παρατηρηθεί σε άλλο είδος» όπως λέει ο κος Michael Valenzuela από το UNSW και την έδρα της Ψυχιατρικής.
«Οι παρατηρήσεις αυτές στον σκύλο και τις «επικοινωνιακές» του ικανότητες, μας δίνει στοιχεία ακόμα και για την πορεία της ανθρώπινης επικοινωνίας μέσα στα χρόνια»
Τα παθολογικά «αντίκτυπα» των παρεμβάσεων μας όπως οι εγκεφαλίτιδες στα Pug ή η δυσπλασία του ισχίου στα German Shepherds για παράδειγμα, είναι γνωστές. Λίγα όμως γνωρίζαμε για τις συνέπειες των παρεμβάσεων αυτών στον εγκέφαλο του σκύλου και κατά συνέπεια την «ψυχολογία» και των τρόπο που αντιλαμβάνεται και «μεταφράζει» το περιβάλλον και τον κόσμο.
Ο Paul Mc Greevy από το πανεπιστήμιο του Sydney «Υποστηρίζουμε πως ο σκύλος ζει σε ένα κόσμο οσμών, τα ευρήματα αυτά όμως μας δείχνουν αρκετά πειστικά πως ο κόσμος οσμών ενός σκύλου μπορεί να είναι τελείως διαφορετικός από τον κόσμο οσμών κάποιου άλλου.»
Ακόμα όμως και ο τρόπος που αλληλεπιδρούμε και «συνεργαζόμαστε» με τα σκυλιά διαφοροποιεί και τον τρόπο ή την ποιότητα που αυτά αντιλαμβάνονται περιβάλλον και ερεθίσματα.
Σκύλοι που έχουν επιλεγεί και εκτραφεί για να εργάζονται με οπτική επαφή με τον άνθρωπο, είναι πολύ πιο ικανά στο να «διαβάσουν» και να αντιληφθούν χειρονομίες σε αντίθεση με αυτά που εργάζονται μόνα τους, χωρίς ανθρώπινη επίβλεψη.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν πως σκυλιά δείκτες, σκυλιά που οδηγούν πρόβατα ή σκυλιά που κάνουν aport μπορούν να ερμηνεύσουν και να αντιληφθούν χειρονομίες ανθρώπινες και εντολές που δίνονται με νεύματα από ότι σκύλοι δίωξης, σκύλοι που κυνηγούν σε λαγούμια, οδηγούν έλκηθρα ή σκύλοι που προστατεύουν κοπάδια και ζώα. Οι δεύτεροι έχουν μάθει να «δουλεύουν» ανεξάρτητοι από την ανθρώπινη παρουσία και να παίρνουν πρωτοβουλίες.
Επίσης, οι σκύλοι που είχαν κοντότερο ρύγχος και μάτια τοποθετημένα περισσότερο κεντρικά έδειξαν να είναι κατά πολύ ικανότεροι στο να αντιληφθούν νοήματα σε σχέση με τους σκύλους με μακρύ ρύγχος και μάτια τοποθετημένα στο πλάι. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε μια καλύτερη, «αποδοτικότερη» τοποθέτηση των ματιών και καλύτερη τοποθέτηση του αμφιβληστροειδούς που ευνοεί την δυνατότητα εστίασης και οξύτητας της όρασης.
Σε συνδυασμό και με τα ευρήματα της παραπάνω έρευνας και την ανακάλυψη της μετατόπισης του οσφρητικού λοβού, κάποιες φυλές αρχίζουν να «στηρίζονται» περισσότερο στην όραση από ότι στην όσφρηση, ενώ άλλες παραμένουν αρκετά ικανότερες στην… «μύτη».
«Οι παρατηρήσεις αυτές στον σκύλο και τις «επικοινωνιακές» του ικανότητες, μας δίνει στοιχεία ακόμα και για την πορεία της ανθρώπινης επικοινωνίας μέσα στα χρόνια» σημειώνει η Marta Cacsi από το πανεπιστήμιο Eotvos της Ουγγαρίας, που μαζί με την ομάδα της μελέτησαν την απόδοση των σκύλων, διαφόρων φυλών αλλά και ημίαιμων, στην αντίληψη χειρονομιών.
Τελικά, ο σκύλος αποδεικνύετε ένα πολύ εντυπωσιακό και ενδιαφέρον «παιχνίδι», αλλά πόσο θα πρέπει να σεβαστούμε το «παιχνίδι» μας;
Που θα βάλουμε όρια και κανόνες στο «παιχνίδι» μας και εν τέλει πως θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε για το κοινό μας «καλό» (ανθρώπου και σκύλου) τις γνώσεις που μας δίνουν οι δικοί μας «πειραματισμοί» και οι παρεμβάσεις σε συνδυασμό με την «υπομονή», την «δεκτικότητα» και την αδυναμία, ίσως, του σκύλου να αντιδράσει; …Παίζοντας με το σκύλο…
